زمان تقریبی مطالعه: 7 دقیقه
 

محمد بن عمرو انصاری




محمد بن عمرو بن حزم انصاری، در سال دهم هجری (ششم هجرت)
[۱] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۴.    
[۲] ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۳۰.    
در نجران به دنیا آمد و به توصیۀ پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نام او را محمد نهادند.
[۳] ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر، ج۵، ص۶۹.
[۴] بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، ط الاولی، ۱۴۱۷، ج۱، ص۵۳۸.    
[۵] طوسی، ابی جعفر محمدبن حسن، رجال الطوسی، به کوشش جواد قیومی الاصفهانی، موسسه نشر الاسلامی، ۱۴۱۵، ص۶۵.



۱ - معرفی اجمالی


کنیه اش عبدالملک یا اباالقاسم است.
[۶] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۵.    
[۷] ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۳۰.    
[۸] سپهر، محمدتقی لسان الملک سپهر، ناسخ التواریخ، ص۲۸۱.
پدر وی عمرو بن حزم انصاری از اصحاب پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) بود و از سوی آن حضرت عامل نجران و یمن گردید. در نامۀ عمرو بن حزم که فرمان ماموریت او که ضمنا مشتمل بر دستورات و احکام اسلامی بود. در میان مسلمانان شهرت بسزائی پیدا نمود، رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در ابلاغ تکلیف ایشان فرمود: این عهدی است از رسول برای عمرو بن حزم و هنگامی که او را به یمن اعزام کرد، او را به تقوای الهی فرمان می‌دهد... فرمان می‌دهد، حق را بگیرد و در حق با آنان مدارا کند و مردم را به خیر نوید دهد، ... قرآن بیاموزد...» . (در نامه‌ای برای خود عمروبن حزم انصاری نوشته که نامه مفصلی است در احکام حلال و حرام چنین آمده است: و امر می‌کند او را که از غنائم خمس خدا را بگیرد و آن چه را که بر مؤمنین واجب شده است در صدقه، زکات ... را بگیرد.)
[۹] ابن هشام، عبدالملک، سیرة النبویه (سیره ابن هشام)، ری، مکتبه العبیکان، ۱۹۹۸، ج۲، ص۹۵.
[۱۰] طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۳۹.


۲ - شیعه واقعی امام علی


محمد بن عمرو بن حزم، مردی شجاع و از اصحاب رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) و از شیعیان امیرالمومنین (علیه‌السّلام) بود. وی از فقهای مدینه که در جنگ‌های جمل و صفین و نهروان در رکاب امام علی (علیه‌السّلام) جهاد کرد و آن حضرت را یاری می‌نمود.
[۱۱] ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۱۲.
[۱۲] ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین احمد بن علی، الاصابه، ج۶، ص۱۱.
[۱۳] ناظم زاده، سیداصغر، اصحاب امام علی، شرح زندگانی ۱۱۱۰ صحابه امیرالمومنین علیه‌السّلام ، قم، بوستان کتاب، ج۲، ص۱۱۰۷.

محمد بن عمرو بن حزم در واقعۀ حره (یوم الحره) در سال ۶۳هجری به دست سپاهیان غارتگر یزید بن معاویه در مدینه به خیل عظیمی از قاریان قرآن به شهادت رسید.
[۱۴] ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین احمدبن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۳۴۸.
[۱۵] طوسی، شیخ عبدالله بن محمدبن حسن، تنقیح المقال فی علم الرجال، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۱۶۴.
[۱۶] ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۵.    


۳ - دشمنی با عثمان


وی در دفع عثمان خلیفه راشدون در یوم الدار اشد الناس بود.
[۱۷] ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۱۲.
[۱۸] سپهر، محمدتقی لسان الملک سپهر، ناسخ التواریخ، ص۲۸۱.
علامه امینی در اثر معروف خود «الغدیر» به نقل از کتاب «استیعاب فی المعرفة الاصحاب» می‌نویسد: شدیدترین دشمنان خلیفه سوم سه محمد بودند: محمد بن ابی بکر، محمد بن عمرو بن حزم انصاری و محمد بن ابی حذیفه.
[۱۹] علامه امینی نجفی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۶۹، ج۹، ص۱۲۹.    

و در تایید مقام عبادی و درجه پرهیزگاری وی از حضرت امام رضا (علیه‌السّلام) روایت کرده‌اند که امیرمؤمنان (علیه‌السّلام) فرموده است: محمدها از ارتکاب معصیت الهی اجتناب می‌ورزیده‌اند. راوی پرسید: آن‌ها چه کسانی هستند؟ آن پیشوای پارسایان جواب داد: محمد بن جعفر بن ابی طالب، محمد بن ابی بکر، محمد بن امیرالمؤمنین و محمد بن ابی حذیفه.
[۲۰] کشی، عبدالعزیز، رجال کشی، کربلا، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص۷۰.    


۴ - صحیفۀ معروف عمرو بن حزم انصاری


در سال دهم هجری، هنگامی که حضرت محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) پدر عمرو بن حزم انصاری را مامور جمع آوری مالیات نجران و حکومت یمن کرد، صحیفه‌ای که محتوی احادیث خویش را که به خط ابی کعب ترتیب داده بود، به وی سپرد و بعدها این این صحیفه به نام عمرو بن حزم معروف گردید، در این کتاب علاوه بر نصایح عمومی، احکام شرعی چندی راجع به طهارت، نماز ، زکات، خمس، مراسم حج، انجام مناسک عمره، جهاد و دفاع از حفظ جان و مال مسلمانان، مال غنیمت، مالیات گرفتن، ستاندن خونبها، امور نظامی و ارتشی... بیان شده بود. عمرو بن حزم به عنوان والی یمن در پرتو این کتاب، وظایف خویش را به بهترین نحو ممکن انجام داد. پس از وفاتش این کتاب به دست پسرش (محمد بن عمرو بن حزم) به ماترک رسید و پس از نگهداری این امانتی نسل در نسل در بین این خاندان چرخید تا این که به و از او، یعنی به دست پسر محمد بن عمرو بن حزم به نام (ابوبکر بن محمد بن عمرو بن حزم انصاری) به ارث رسید.
[۲۱] ابن قتیبه، دینوری، المعارف، ص۴۶۶.
[۲۲] ابو یوسف، یعقوب بن سفیان، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۳۳۱.
وی نیز در حفظ آن بسیار زحمت کشید که امروزه هم به همین اسم (صحیفۀ عمرو بن حزم) موجود می‌باشد.
[۲۳] عثمانی، محمد تقی، حجیت حدیث، زاهدان، بی تا، چاپ اول، انتشارات صدیقی، ص۱۳۲.


۵ - پانویس

 
۱. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۴.    
۲. ↑ ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۳۰.    
۳. ↑ ابن سعد، محمد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر، ج۵، ص۶۹.
۴. ↑ بلاذری، احمد بن یحیی بن جابر، انساب الاشراف، تحقیق سهیل زکار، بیروت، دارالفکر، ط الاولی، ۱۴۱۷، ج۱، ص۵۳۸.    
۵. ↑ طوسی، ابی جعفر محمدبن حسن، رجال الطوسی، به کوشش جواد قیومی الاصفهانی، موسسه نشر الاسلامی، ۱۴۱۵، ص۶۵.
۶. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۵.    
۷. ↑ ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۳۰.    
۸. ↑ سپهر، محمدتقی لسان الملک سپهر، ناسخ التواریخ، ص۲۸۱.
۹. ↑ ابن هشام، عبدالملک، سیرة النبویه (سیره ابن هشام)، ری، مکتبه العبیکان، ۱۹۹۸، ج۲، ص۹۵.
۱۰. ↑ طوسی، ابی جعفر محمد بن حسن، رجال الطوسی، ص۳۹.
۱۱. ↑ ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۱۲.
۱۲. ↑ ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین احمد بن علی، الاصابه، ج۶، ص۱۱.
۱۳. ↑ ناظم زاده، سیداصغر، اصحاب امام علی، شرح زندگانی ۱۱۱۰ صحابه امیرالمومنین علیه‌السّلام ، قم، بوستان کتاب، ج۲، ص۱۱۰۷.
۱۴. ↑ ابن حجر عسقلانی، شهاب الدین احمدبن علی، تهذیب التهذیب، بیروت، دارالفکر، ج۷، ص۳۴۸.
۱۵. ↑ طوسی، شیخ عبدالله بن محمدبن حسن، تنقیح المقال فی علم الرجال، بیروت، دارالکتب الاسلامیه، ج۳، ص۱۶۴.
۱۶. ↑ ابن عبدالبر، یوسف بن عبدالله، الاستیعاب، تحقیق محمد علی البجاوی، بیروت، دارالجیل، ط الاولی، ۱۴۱۲، ج۳، ص۱۳۷۵.    
۱۷. ↑ ابن اثیر، عزالدین علی، اسدالله الغابه، بیروت، دارالفکر، ۱۴۰۹، ج۴، ص۳۱۲.
۱۸. ↑ سپهر، محمدتقی لسان الملک سپهر، ناسخ التواریخ، ص۲۸۱.
۱۹. ↑ علامه امینی نجفی، عبدالحسین، الغدیر، تهران، بنیاد بعثت، ۱۳۶۹، ج۹، ص۱۲۹.    
۲۰. ↑ کشی، عبدالعزیز، رجال کشی، کربلا، موسسه الاعلمی للمطبوعات، ص۷۰.    
۲۱. ↑ ابن قتیبه، دینوری، المعارف، ص۴۶۶.
۲۲. ↑ ابو یوسف، یعقوب بن سفیان، المعرفه و التاریخ، ج۱، ص۳۳۱.
۲۳. ↑ عثمانی، محمد تقی، حجیت حدیث، زاهدان، بی تا، چاپ اول، انتشارات صدیقی، ص۱۳۲.


۶ - منبع

سایت پژوهه، برگرفته از مقاله«محمد بن عمرو انصاری»، تاریخ بازیابی۹۵/۱/۳۱.    


رده‌های این صفحه : اصحاب امام علی | اصحاب پیامبر | رجال | شیعیان امام علی | مقالات پژوهه




آخرین نظرات
کلیه حقوق این تارنما متعلق به فرا دانشنامه ویکی بین است.